'Nederland is gebaat bij een Las Vegas in de polder'

Wijsheid achteraf telt niet, maar zou het in 1974 een verkeerde gok zijn geweest van de Nederlandse staat om Holland Casino op te richten? Doel was destijds de goklust alhier te beheersen – en daar dan tegelijkertijd wat aan te verdienen. Holland Casino – thans veertien vestigingen verspreid over het land en ±3000 medewerkers in dienst – kondigde afgelopen januari echter een fikse reorganisatie aan waarbij 250 arbeidsplaatsen verloren zullen gaan. Inherent de core business zal dat een gokje zijn, want waarschijnlijk worden er het meer. Het monopolistische staatsbedrijf heeft haar inkomsten – vooral door de opkomst van buitenlandse online speelsites, het rookverbod, de verhoogde kansspelbelasting en de algehele economische malaise – flink zien dalen. In het boekjaar 2010 werd er zo’n tien miljoen euro verlies geleden, in 2013 al 22,3 miljoen.

Inmiddels staat Holland Casino onder bijzonder beheer bij de banken, aldus een publicatie in Quote begin dit jaar. Werknemers van diverse vestigingen voeren reeds enige tijd stakingsacties om een beter sociaal plan af te dwingen en hun onvrede met de huidige directie te uiten. Zal Holland Casino wel of niet worden geprivatiseerd? Wordt het in stukken worden verkocht of als één geheel? Vragen waarop politiek Den Haag al jaren geen eenduidig antwoord lijkt te willen geven, niet in de laatste plaats omdat de heersende gedachte is dat gokken – hoe menselijk ook – een verderfelijke activiteit is die als het even kan ingeperkt moet worden.

Psychologie

Het verbaast de van origine Venlose zakenman Jan Leenders (75) geenszins dat Holland Casino rode cijfers schrijft. ‘In Nederland begrijpt niemand, en vooral de politiek niet, wat de casino-industrie werkelijk inhoudt.’

Grootspraak? Niet bepaald, Leenders heeft in dezen wel enig recht van spreken. Geboren in De Bovenste Molen, ooit het hotel van zijn ouders in Venlo, begon hij zo’n twintig jaar later zelf als hotelier over de hele wereld te zwerven. Leenders leidde Hilton-hotels in Brussel, Hawaii, Hongkong en Tokio, was directeur van het Hyatt Regency in Arizona, Hawaii en Los Angeles en opende in Brussel het eerste Hyatt Hotel in Europa. Ook leidde hij het Mansion del Rio in Texas, het Desert Princess Hotel in Palm Springs en was hij Vice Director van het Plaza Hotel van Donald Trump in New York. Begin jaren negentig van de vorige eeuw nam hij het Aristocrat Restaurant in Las Vegas over, met als doel een casinolicentie te bemachtigen – en dat lukte hem, als een van de zeer weinige buitenlanders, en sowieso als enige Nederlander.

            ‘Holland Casino zit op veel te veel locaties,’ analyseert Leenders in Amsterdam de situatie van Holland Casino. ‘En in tegenstelling tot de casino’s in Las Vegas betalen gokmachines van Holland Casino niet zo hoog uit. Gokken in Las Vegas behoort veel meer dan in Nederland tot de geaccepteerde vermaak-industrie. Het verdiende geld wordt veel meer gerecycled.’

            Een ander nadeel, aldus Leenders, is dat hier de casino’s niet 24 uur per dag open mogen zijn. ‘Nederlanders zijn weliswaar niet zo goklustig als bijvoorbeeld Aziaten. Maar de beste professionele gokkers komen pas om één of twee uur ’s nachts binnen. Die willen geen “avondje uit”, de slappe slogan waarmee Holland Casino adverteert, die willen zich in stilte kunnen concentreren. Als dan om twee uur ’s nachts het licht aan gaat, is het alsof je halverwege de film plots naar buiten moet! Zo haal je als bedrijf nooit maximaal profijt.’

            Ook de internationale marketing van het staatsbedrijf is niet best, vervolgt Leenders. ‘Een casino in Nederland moet zich niet vooral richten op Nederlanders. Er moet groter worden gedacht, we leven in een wereld die globaliseert. De grootste klanten in Las Vegas komen uit de Emiraten, Japan en China. Er circuleren lijsten met gokkers die het meeste te besteden hebben, zogeheten whales. Een hotel- en casinobedrijf als MGM heeft iets van honderd kleine privéjets waarmee die mensen gratis kunnen worden ingevlogen. Zo’n speler wordt in de watten gelegd, krijgt een suite, kan shoppen, mag eten en drinken wat hij wil. Een whale spendeert immers toch wel minimaal een miljoen. Kom daar in Holland Casino eens om! Denk je dat je daar een taxi naar huis krijgt als je net duizenden euro’s hebt verspeeld?’

            En onderschat niet hoe de psychologie werkt in de gokbranche, doceert Leenders. ‘Als Holland Casino slecht draait, zoals de media herhaaldelijk duidelijk maken, dan zijn mensen minder snel geneigd te komen gokken. Dat gaat in hoofden van mensen zitten. Die denken dat ze moeten opdraaien voor de slechte bedrijfsresultaten!’

Online

Leenders voorziet evenmin dat Holland Casino zal gaan profiteren van de wet die online gokken – poker, bingo, sportweddenschappen, casinospelen – binnen afzienbare tijd legaal zal maken. ‘Ik heb er sowieso een hard hoofd in dat online gokken in Nederland een succes zal worden. Er opereren thans allerlei internetcasino’s vanuit Malta, Antiqua en Gibraltar. De kansspelbelasting is daar ontzettend laag. Die onlinecasino’s, onder meer opgericht door Nederlandse ondernemers onder namen als Oranje Casino en Kroon Casino, richten zich al jaren op de Nederlandse markt. Maar Justitie heeft er geen enkele controle op. Deze onlinegokbedrijven betalen geen cent belasting aan de Nederlandse staat! En het laatste waar deze bedrijven zich om bekommeren is om spelers met een eventuele gokverslaving.’

Stellig: ‘Ik ben tegen online gokken. Je kunt er zo ontzettend moeilijk toezicht op houden. Hoe kun je zien wie er spelen? Zitten er gokverslaafden tussen? Kinderen? Wat zijn de winstkansen? Wordt het spel eerlijk aangeboden of vullen de oprichters vooral hun eigen zakken? Vanwege dat gebrek aan toezicht kun je heel makkelijk je geld via die sites witwassen. Hoe wil de staat of eventueel Holland Casino daar allemaal toezicht op houden?’

Nee, Leenders bespeurt geen visie, geen strategie bij Holland Casino, zeker niet voor de lange termijn. ‘Die veertien vestigingen moeten weg, daarmee heb je immers ook veertien keer de onkosten. Twee of drie grote centra is voldoende. Een in Amsterdam, een in Rotterdam en een op de grens met Duitsland. En Holland Casino moet zich eens afvragen wat er strategisch te winnen is door bijvoorbeeld ook conferenties te organiseren, shoppingsmogelijkheden te bieden en activiteiten voor kinderen van wie de ouders het casino bezoeken.’

Gaming Control Board

Nederland zou dan ook veel meer een voorbeeld moeten nemen aan Las Vegas, meent Leenders die zijn Limburgse accent allerminst is kwijt geraakt. ‘Las Vegas heeft het grootste conferentiecentrum ter wereld. Voor iedereen is er wat te doen. Er zijn shows, er worden veel sightseeing-tours georganiseerd, er zijn pretparken, de beste gourmetrestaurants ter wereld, noem maar op.’

Associeert menigeen Las Vegas wellicht nog met gokmaffia en diverse duistere praktijken zoals je wel in films ziet, niets is minder waar, aldus Leenders. ‘Las Vegas is de veiligste plek ter wereld. De maffia is er in de jaren zestig van de vorige eeuw al verdwenen. De gokbranche is zo clean en transparant als maar zijn kan. De casino’s worden uitermate goed bewaakt. Niet-gewenste bezoekers worden geweerd, daar zijn zeer geavanceerde beveiligingssystemen voor ontwikkeld. De criminaliteitscijfers zijn uiterst laag, er is nog nooit een casino beroofd.’

Nergens ook is het toezicht op de kansspelen zo streng als in Las Vegas, weet Leenders. ‘Daar waakt de Gaming Control Board voor. Dat instituut is aangesteld door de Amerikaanse regering, de staat Nevada, de stad Las Vegas en de casino’s zelf. In die Board zitten vijftien experts die vergunningen mogen uitschrijven. Iedereen in deze branche wordt uitgebreid gecheckt op mogelijke criminele activiteiten. Heb je ook maar een klein smetje op je blazoen, dan kun je een casinolicentie vergeten. En dat komt regelmatig voor.’

Ook de spelen in de casino’s zelf vallen onder het toezicht van die Board, legt Leenders uit. ‘Wereldwijd opereren er zo’n tweeduizend agenten in de casino’s die onder de auspiciën van Las Vegas vallen en die erop toezien dat de gokspelen en het bijbehorende uitbetalen zo fair mogelijk verloopt. Alles in Las Vegas verloopt legaal, de overheid krijgt elke cent belasting. Als er iets verkeerd gaat, wordt dat direct aan de Board gemeld. En wie zich niet aan de regels houdt, raakt zonder pardon zijn casinolicentie kwijt.’

Op een probleem als gokverslaving ziet de Gaming Control Board eveneens streng toe. Leenders: ‘In Las Vegas ziet men het nadrukkelijk als functie van het casinomanagement om mensen die hun gokgedrag niet onder controle hebben te helpen. Er is niemand die je welbewust probeert te bedonderen, die zich niet bekommert om gokproblemen van klanten. Daarvoor is het risico te groot.’

Vergelijk dat eens met die honderden louche automatenhallen alhier, fulmineert Leenders. ‘Ondenkbaar in Las Vegas. De kans dat je in die hallen iets wint, is zo klein. Vraag is of ze je überhaupt uitbetalen. Je beklag kun je niet doen, aan gokverslavingspreventie wordt niets gedaan, het houdt zich vrijwel allemaal op in het zwarte circuit.’

Geïntegreerde resorts

De enige plek waar Leenders zelf gokt, is in Las Vegas dan wel in onder die Gaming Contol Board vallende casino’s zoals in Macau, Singapore en Japan. De Nederlandse gokbranche is gebaat bij een regulering naar voorbeeld van Las Vegas, daarvan is Leenders absoluut overtuigd. ‘Dan zullen critici wel weer spottend “Las Vegas in de polder” roepen! Maar ik blijf het verkondigen: Nederland is juist gebaat bij een Las Vegas in de polder!’

De naam casino wordt mede vanwege de negatieve connotatie in Las Vegas vrijwel nergens meer gehanteerd, aldus Leenders. ‘Casino’s zijn geïntegreerde resorts geworden die naast casino’s plaats bieden voor hotels, (sterren)restaurants, theaters, congressen en conferenties, shopping malls, activiteiten voor kinderen. Shopping komt in die resorts op de eerste plaats, gokken op de tweede plek. In Las Vegas wordt precies bijgehouden wat er per onderdeel binnenkomt en wordt uitgegeven. Dat is het kompas waarop die resorts gestuurd en bijgestuurd worden.’

Zulke resorts maken het gokken bovendien aanzienlijk laagdrempeliger, aldus Leenders. ‘Het is full entertainment. Je weet als bezoeker dat het veilig is, dat je niet wordt bedonderd, dat er tegen gokverslaving wordt opgetreden. Gokken in Las Vegas is met de opkomst van deze resorts een zeer geaccepteerd familie-uitje geworden. Het zijn magneten die toerisme aantrekken en de werkgelegenheid een enorme impuls geven.’

            Zo’n geïntegreerd resort drukt volgens Leenders ook een visie op lange termijn uit. Zijn ondernemersdroom is dat er in Nederland zo’n resort verrijst. Zo’n jaar acht terug leek die droom werkelijkheid te worden. Als consultant en locatiescout voor het Amerikaanse Harrah’s, destijds het grootste casino in Las Vegas dat tegenwoordig in handen is van Ceasars Palace, de grootste gokonderneming ter wereld, spande hij zich in om zo’n geïntegreerde casino-opzet in Nederland te introduceren. Even leek het erop dat in Maastricht een door Caesars gefinancierd geïntegreerd gok- en entertainmentcomplex zou verrijzen van zo’n zeshonderd miljoen euro – de bouwtekeningen waren al gereed. Ook zou Ceasars destijds naar verluidt zo’n vijf miljard euro over hebben gehad om Holland Casino over te nemen – een prijs die nu bij lange na niet meer voor het verliesgevende bedrijf zal worden opgehoest. De ambitieuze plannen liep evenwel stuk op wetgeving en onwelwillende politici die teveel problemen met gokverslaving voorzagen.

‘Een flauw argument,’ reageert Leenders zichtbaar geïrriteerd. ‘Alsof je aan krasloten niet verslaafd kunt raken. Over de Postcodeloterij, de Bankgiroloterij of de Staatsloterij hoor je niemand. Dat is pas negatief gokken, dat is pas misleidend. Omdat een deel als een soort aflaat naar goede doelen gaat, praat de staat dat allemaal recht. Maar de enige winnaars zijn de bedenkers van die loterijen, die staan allemaal in de Quote 500! Dat complex had niet alleen de regio een toeristische impuls kunnen geven, het had ook de werkgelegenheid in Limburg enorm gestimuleerd.’

Wat voor een gunstig effect de casino-business op de werkgelegenheid kan hebben, illustreert de Amerikaanse staat Mississippi, verduidelijkt Leenders. ‘Die staat was een van de armste in Amerika, met hoge werkloosheids- en criminaliteitscijfers. Op instigatie van de gouverneur zijn naar voorbeeld van Las Vegas vijf geïntegreerde resorts opgebouwd. De staat Mississippi floreert er zeer wel bij, de middenstand is enorm opgebloeid en de criminaliteitscijfers liggen thans onder het Amerikaanse gemiddelde.’

Desalniettemin heeft Leenders de hoop zijn droom in Nederland waar te maken nog niet laten varen. ‘Als de casinomarkt echt grondig geliberaliseerd wordt, dan stel ik mijn kennis, ervaring en netwerk graag aan Nederland beschikbaar. Het instellen van een Gaming Control Board alhier zou eerste prioriteit zijn. Eigenlijk zou gewoon de wet uit Las Vegas moeten worden vertaald. Dan krijg je ook hier een fair play gokbranche.’